Kody kreskowe na opakowaniach to mały element, który może zrobić duży problem, jeśli jest przygotowany niezgodnie z zasadami. Jeśli pytasz, co to za zasady, to zapraszam do lektury.
Jeśli projektujesz opakowania, to na pewno znasz ten moment, kiedy projekt jest już niemal gotowy: kolorystyka dopieszczona, layout wykończony na medal, typografia siedzi jak trzeba… i pozostaje wstawić kod kreskowy.
Mały, niepozorny, czarno-biały prostokąt, który potrafi wywrócić cały projekt do góry nogami, jeśli potraktujesz go zbyt beztrosko. Klienci rzadko myślą o nim wcześniej, ale drukarnia — zawsze. Błędnie przygotowany kod potrafi zatrzymać produkcję, generując koszty, stres i opóźnienia.
Dlatego dziś bierzemy na warsztat kod kreskowy w projektowaniu opakowań: wyjaśnimy, po co jest, jak działa, jak go przygotować i jak ugryźć temat kreatywnie, jeśli projekt na to pozwala.
Zacznijmy od GS1
GS1 to międzynarodowa organizacja, która standaryzuje system identyfikacji produktów — czyli ustala zasady tworzenia numerów EAN/GTIN oraz kodów kreskowych. W skrócie: to jedyna oficjalna instytucja nadająca firmom prefiksy i numery, które mogą być używane na produktach.
Bez GS1 nie można wygenerować legalnego numeru pod kod kreskowy.
Dlaczego to ważne?
Tylko numery z GS1 są unikalne i uznawane w handlu — zarówno w Polsce, jak i na całym świecie. Sklep, hurtownia czy magazyn przy skanowaniu łączy kod właśnie z bazą GS1, dzięki czemu produkt jest identyfikowalny.
Wszyscy producenci muszą posiadać tzw. prefiks GS1, który identyfikuje firmę (np. „590” dla Polski, ale 590 ≠ Polska — to prefiks GS1 dla podmiotów zarejestrowanych w GS1 Polska).
To na podstawie numeracji GS1 generuje się kody EAN-13, EAN-8 i inne standardy. W praktyce oznacza to, że projektant opakowań nie tworzy numeru kodu — on jedynie umieszcza na projekcie prawidłowy numer otrzymany od klienta.
GS1 dba o to, by każdy produkt na świecie miał swój wyjątkowy, niepowtarzalny numer, którego nie używa żadna inna firma.
Po co właściwie są kody kreskowe?
Kody kreskowe pełnią jedną, kluczową funkcję: identyfikują produkt w systemie. Same z siebie nie zawierają nazwy, składu czy gramatury — są jak numer rejestracyjny przypisany do konkretnego produktu.
Zeskanowane w sklepie łączą się z bazą danych, z której pobierane są informacje o towarze. Dzięki temu cały łańcuch logistyczny — od magazynu po kasę — działa szybko, automatycznie i bez pomyłek.
A dla projektanta oznacza to jedno: kody kreskowe zawsze muszą być czytelne. Zawsze.
W praktyce spotkasz się z koniecznością umieszczania kodów na etykietach produktów spożywczych, kosmetykach, suplementach, chemii, alkoholu czy drobnym AGD. Czyli… w większości projektów, jakie trafiają do świata FMCG.
Rodzaje kodów kreskowych — co projektant naprawdę musi wiedzieć?
Istnieje ponad 250 systemów kodowania (!), ale w projektowaniu opakowań dominują dwa: EAN-13 i EAN-8.
EAN-13 — klasyk, którego spotkasz najczęściej
To najpopularniejszy kod stosowany na opakowaniach. Składa się z 13 cyfr:
- nr kraju (2 cyfry),
- nr producenta/dystrybutora (5 cyfr),
- nr produktu (5 cyfr),
- cyfra kontrolna (ostatnia, generowana algorytmem).
EAN-13 stosuje się praktycznie wszędzie tam, gdzie miejsca na opakowaniu nie brakuje.
EAN-8 — kod ośmiocyfrowy, mały brat na szczególne okazje
EAN-8 stosuje się wtedy, gdy:
- produkt ma bardzo małe opakowanie,
- producent ma oznaczać tylko jeden towar.
Struktura EAN-8:
- nr kraju,
- nr producenta,
- cyfra kontrolna.
EAN-8 pojawia się na mikroskopijnych etykietach, kosmetykach travel size, drobnych produktach impulsowych.
Jak przygotować kod kreskowy do druku, żeby nie było dramatu?
Oto zasady, które jako projektant opakowań musisz mieć w małym palcu. To nie sugestie. To protokół przetrwania.
Wklejaj kod jako wektor (CMYK)
Nigdy jako JPG. Nigdy jako PNG. Nigdy jako obraz ściągnięty ze strony internetowej producenta.
Wektor = maksymalna ostrość + zero ryzyka „rozmycia”.
Kod zawsze na białym tle
To białe pole wokół kodu to nie dekoracja — to tzw. przestrzeń ciszy. Bez niej czytnik może mieć problem ze skanowaniem.
Unikaj kolorowych teł i wzorów. Minimum ingerencji, maksimum czytelności.
Kolor kodu? Najlepszy jest czarny — ale tylko jeden rodzaj czerni
Najbezpieczniejszy wariant:
C0/M0/Y0/K = 100% (bez domieszek CMY)
Dlaczego? Bo wielobarwna czerń (4C) może „rozjechać się” podczas druku i kod przestanie działać. Drukarnia Ci to powie, ale najlepiej, jeśli nie będzie musiała.
Jeśli kod musi mieć inny kolor niż czarny — stosuj Pantone
A dokładniej: ciemne, mocno kontrastowe Pantony.
Pantone to farba jednoskładowa, więc nie ma ryzyka złego spasowania jak w CMYK.
Zalecane: ciemna zieleń, granat, brąz.
Odradzane: wszystko jasne, pastelowe lub neonowe.
Nie pomniejszaj kodu
To jedna z najczęstszych pułapek. Masz kod 30 mm szerokości? Tyle zostaw.
Nie skaluj w dół. Jeśli już — powiększ, zachowując proporcje. W praktyce przyjmuje się zasadę: część paskowa kodu nie powinna być mniejsza niż 30 mm.
Jeśli się nie mieści — zmień layout. Nie manewruj kodem.
Orientacja „płotkowa”
Czyli paski pionowo, równolegle do kierunku druku. Dlaczego?
Bo wtedy ryzyko deformacji podczas przenoszenia farby jest najmniejsze.
Orientacja pozioma („drabinkowa”) = większa szansa na błędy, a błędy = opóźnienie produkcji.
Generatory kodów kreskowych
Skąd brać poprawne i bezpieczne kody do projektu? Najlepiej korzystać z generatorów tworzących kody wektorowe, zgodne ze standardami GS1 — gwarantuje to poprawną budowę i bezproblemowy druk.
Najpopularniejsze narzędzia:
- CorelDRAW — wbudowany generator kodów wektorowych, pozwala ustawić typ kodu, wymiary, wysokość i marginesy.
- Barcode Studio (TEC-IT) — profesjonalne narzędzie z szeroką obsługą standardów + eksport do AI, SVG, PDF, EPS
https://www.tec-it.com/…/barcode-studio - Generator online TEC-IT — darmowy i szybki
https://barcode.tec-it.com/en
Uwaga: wybieraj wersje wektorowe (SVG/EPS), bo rastrowe nie nadają się do druku opakowań.
Kody kreskowe też mogą być kreatywne
Jeśli projekt i marka na to pozwalają — kod kreskowy może stać się małym, inteligentnym elementem identyfikacji. Ilustracje wplecione w paski, subtelne kształty, zabawa formą.
Świetne inspiracje znajdziesz u Steve’a Simsona na Behance. To mistrz opowiadania historii za pomocą… kodów kreskowych.
Dlaczego kod kreskowy to ważny element Packaging Blueprint?
W projektowaniu opakowań każdy detal wpływa na cały proces: techniczny, logistyczny i marketingowy. Kod kreskowy wchodzi w etap WERYFIKACJI i WDROŻENIA, gdzie przechodzimy od „ładnego projektu” do realnej produkcji.
To właśnie tu:
- potwierdzasz poprawność kodu z drukarnią,
- testujesz skanowanie,
- upewniasz się, że jego orientacja, rozmiar i kolorystyka będą działały w realu,
- chronisz projekt przed opóźnieniami i kosztownymi poprawkami.
Profesjonalny projektant opakowań to osoba, która nie tylko kreuje, ale też zarządza procesem, przewidując takie elementy jak poprawność kodu kreskowego.
Podsumowanie — mały kod, duża odpowiedzialność
Kod kreskowy to jeden z tych elementów, które:
- niby małe,
- niby „techniczne”,
- ale potrafią położyć cały projekt.
Dlatego opłaca się je rozumieć, kontrolować i traktować poważnie. W końcu projekt opakowania nie kończy się na PDF-ie — jego finalna weryfikacja odbywa się w drukarni i… przy kasie sklepowej.
Nieczytelny kod kreskowy, albo taki, który „nie zawsze się czyta”, może być przyczyną wycofania całej partii towaru ze sklepu — a to już, jak sami rozumiecie, bardzo duży problem. Dlatego lepiej sprawdzić trzy razy.
